Charles van Leeuwen
Vuur dat blijft branden
Paul Begheyn s.j.
Jan van Kilsdonk
Ad Willems
Religie. Na de grote verhalen
Valkhof Pers » Een andere Lucebert
Kunstenaar op het snijvlak van avant-garde en katholicisme
Een raadsel. In 1947 liet de bekende Nederlandse avant-garde-dichter/schilder Lucebert zich dopen. Het was de tijd van het Rijke Roomse Leven. Als katholiek ‘bekeerling’ werd hij niet beroemd, wel als dadaïst, als ‘keizer van de vijftigers’, als schilder en dichter die een kleine, mooie revolutie afdraaide en tegelijk een mystieke toon van seculier gehalte liet klinken. Uitzonderlijk in Nederland. Criticaster van potentaten en prelaten. Icoon van de Nederlandse avant-garde. Modern, seculier, verlicht. Omstreden in het katholieke milieu van toen.
De vraag blijft: waarom liet hij zich laten dopen en speelde deze stap nog een rol in zijn later werk als dadaïstisch dichter en schilder? Er zijn auteurs die geschreven hebben over de religieuze kant van Lucebert. Zij hadden vooral oog voor de invloed van meer esoterische of marginale tradities: zen-boeddhisme (Bert Schierbeek), gnosis (Cornets de Groot), kabbala en religieuze Romantiek (Anja de Feyter), mystiek (Oegema). Dit boek wil een 'andere Lucebert' zichtbaar maken, een kunstenaar op het snijvlak – niet raakvlak – van avant-garde en katholicisme. Het boek vertelt van Luceberts worsteling met het katholieke idioom dat spreekt van schepping, paradijs, zondeval, kwaad, incarnatie, Christus, kerk, verbond, lijden, sterven, verlossing en verrijzenis. Hij transformeert deze traditie grondig. De oude 'bovennatuurlijke' beelden worden onder vuur genomen, afgewezen, omgebouwd, op hun voeten gezet. Een worsteling in een door Dada, Nietzsche en Auschwitz getekend mentaal landschap gedurende een halve eeuw.
Theo Salemink (1946) is historicus en theoloog, verbonden aan de Universiteit van Tilburg. Publiceerde over politiek, kunst en cultuur op het snijvlak van christendom en geschiedenis in de 20ste eeuw: De Afrikaanse mythe (1996), en samen met Marcel Poorthuis Op zoek naar de Blauwe Ruiter (2000) over de avant-garde-kunstenares en katholieke bekeerlinge Sophie/Francisca van Leer, Een donkere spiegel (2006) over katholieken en joden in Nederland vanaf 1870.