Valkhof Pers » Bibliografie van Katholieke Nederlandse Periodieken (BKNP.4)
Deel 4: Onderwijs en opvoeding
Het vierde deel van de vijfdelige Bibliografie van Katholieke Nederlandse Periodieken (BKNP) omvat 898 titels, die alle betrekking hebben op onderwijs en opvoeding: deels bestemd voor de jeugd en jongeren, deels daaraan gewijd.
Het grote aantal tijdschriften in de categorie onderwijs en opvoeding heeft te maken de wijze waarop de jeugd in katholiek Nederland was georganiseerd: zowel naar standen als naar sekse, en daarbinnen nog vaak naar leeftijdsgroep. Zo waren er bijvoorbeeld organisaties voor de mannelijke en voor de vrouwelijke arbeidersjeugd, die bovendien per bisdom of regio waren georganiseerd, en al die verschillende geledingen hadden elk hun eigen tijdschrift. Ook voor het kader van die arbeidersjeugdorganisaties werden speciale tijdschriften uitgegeven.
Een tweede belangrijke leverancier van tijdschriften in dit deel van de BKNP is het onderwijs geweest, en met name het middelbaar en hoger onderwijs, de talrijke priesteropleidingen (diocesane seminaries en reguliere studiehuizen) inbegrepen. Zowel in internaten als bij open middelbare scholen en in het hoger onderwijs was bij leerlingen en studenten een voortdurende behoefte om over een eigen blad te beschikken voor onderlinge communicatie en opinievorming, voor al dan niet verholen kritiek op onderwijs of docenten, en om hun studentenhumor bot te vieren. Deze studentenblaadjes konden handgeschreven beginnen, om bij succes gestencild of gedrukt te worden verspreid. Dergelijke tijdschriften waren echter ook gevoelig voor kritiek op de redactie ervan: kritiek uit eigen gelederen – niet serieus genoeg, juist te serieus – of kritiek van hogerhand of zelfs van een censor. Zo’n tijdschrift werd dan opgeheven, waarna vervolgens een nieuwe redactie welgemoed aan een nieuw tijdschrift begon. Daarnaast bestond er in de loop van de tijd een groot aantal vakbladen voor onderwijzers en leraren, besturen, schoolleiding en voor beroepsopleidingen.
Maar uiteraard vindt men in dit deel van de BKNP ook tijdschriften als de Engelbewaarder, Taptoe en Okki (afkorting van Onze Kleine Katholieke Illustratie) voor de jeugd, vakbladen als het Katholieke Schoolblad en School en Godsdienst, of het blad Dux, dat in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw een enorme invloed uitoefende op het katholieke denken over geestelijke gezondheid.
De Bibliografie van Katholieke Nederlandse Periodieken wordt samengesteld door het Katholiek Documentatie Centrum aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. De eerder verschenen delen hadden betrekking op de dag- en weekbladpers (deel 1), cultuur en ontspanning (deel 2) en godsdienstig en kerkelijk leven (deel 3). Een vijfde deel, over politiek en sociale actie, zal naar verwachting in 2020 verschijnen.